Trua og Entropien.

Dette handlar om den kristne trua og å samanlikne den med realfag og filosofihistoria. Og det kjem som motsetnad til “oppløysinga i verda”, at verdifulle sosiale samanhengar vert nedbrotne, til samanlikning med korleis verdifulle ting forvitrar i samsvar med entropilova.

Entropien er eit mål for uorden og i følgje termodynamikkens andre hovudlov (entropilova), vert det ikkje meir orden i naturen med tida. Då tenker vi globalt. Vi seier gjerne at vi bruker energi, men det er ordna energi, eigentleg brukar vi orden. Lokalt kan det verte meir orden, som når plantar veks og ber frukt og vert til næring for både dyr og menneske, men totalt sett vert det berre meir uorden.

I følgje Paulus kjem trua av forkynninga og forkynninga av Kristi ord. I følgje apostelen Johannes er Jesus Guds Ord. Når Ordet ved trua smeltar saman med oss i våre hjarte, får vi komme inn til Guds kvile, for vi får oppleve at Gud gjer sitt verk med oss, ved sitt Ord og sin Ande (Heb.3-4). Han bygger oss opp innvendig og bygger Kristi kyrkje. Det vesentlege og mest grunnleggande er at Gud frelser oss for æva og gir oss evig liv, så det får verdi for æva, både for oss og for han. Det er ein orden som ikkje vert nedbroten av entropilova altså. Men den ordenen har verdi for oss allereie her og no. Den ordenen som vert nedbroten kjem i tillegg. Dette kan vi sjå av det Paulus sa om at vi som Guds medarbeidarar bygger på grunnvollen som er Kristus, vi bygger med gull, sølv og dyre steinar og vi bygger med tre, høy og strå. Men elden skal prøve det, berre det som tåler elden vert ståande (1.Kor.3).

Kristus sa til disiplane sine at han er det sanne vintreet, dei var greinene. Dei skulle verte verande i han, liksom greina i vintreet, berre slik kunne dei bere frukt. Og han sa dei skulle gå ut og bere frukt, frukt som varer. Og det er no det som er sant, rett og godt som varer.

Gud lærer oss noko verdifullt ved sitt Ord (Bibelen). Men vi kan også lære noko verdifullt ved å sanse, sjå og høyre og prøve å lære og forstå. Dersom vi lærer noko som på sett og vis er rett og sant, så det vert verdifullt for oss på ein eller annan måte, så kan vi seie at vi har fått ein verdifull orden i toppetasjen, i hjerna og/eller i hjertet. Men vi veit fint lite om korleis den ordenen er representert, korleis minnet er koda.

Dette har eg skrive om i lang tid og det ligg under menyen “blog”. Nyare artiklar om dette ligg også på menyen “Trua og Entropien”.

Kapitalen og entropien.

Når plantar og dyr veks og når vi arbeider for å lage noko som er verdifullt for oss, så vert det opparbeidd ein orden lokalt. Slik blir det ein verdifull orden i varene som vi sel og kjøper. Så kapitalen representerer denne ordenen, men vi får merke at det meste av denne ordenen vert nedbroten i følgje entropilova.

I marknadsøkonomien er det kjøparens behov for ei vare og tilbodet av vara som vert avgjerande for prisen, men sjølvsagt vert også kostnaden med å produsere vara avgjerande for tilbodet av den og der kjem også energi-rekneskapet inn. Det er dette som er den grunnleggande tanken i menyen “Kapitalen og Entropien” og “Value and Entropy”. Mange av innlegga her er henta frå mi deltaking i debatt på henholdsvis norske og engelske nettstadar.

Kristen filosofi.

I Middelalderen kom antikk moral- og politisk filosofi inn i kyrkja og prega teologien og fortrengde evangelisk kristendom. Det var dette som også var årsaka til at kyrkja stod imot pionerane i den nye naturvitskapen. Men den vann fram som ein renessanse av antikk naturfilosofi og matematikk og vart ein kjempesuksess. Det høver betre med naturfilosofien vi finn i Bibelen, så no kan vi forholde oss til realfag og teknologi og la Bibelens eigen filosofi komme til sin rett.

Eg har skrive mange artiklar om dette, dei kjem under menyen “Trua og Entropien”.

Velsigning frå himmelen ved trua på Jesus.

Eg har i lang tid gått på kristne møte, der eg har fått oppleve at Gud har tala til meg gjennom tyding av tungetale. Eg byrja å spele det inn og skrive om korleis det talte til meg og sende det tilbake til kyrkjelyden. Seinare byrja eg å legge det ut på bloggesida mi tsivert.com. Menyen «Velsigning frå himmelen» er ein link til denne sida.

“Møre-Jarl”

På denne menyen legg eg artiklar om historie og samtid, sett utifrå Norden og spesielt utifrå ein tenkt “Møre-Jarl”.

Norske viking-kongar, som Olav Trygvason og Olav Haraldson den Heilage, flykta til Gardariket og kom attende for å samle Noreg til eitt rike og det var større enn det Noreg som Harald Hårfagre samla.

Det var vennskapleg kontakt mellom Norden og Gardariket og det var ved at herskarane var i slekt. Dette var politisk verdifullt og fungerte som ei laus overnasjonal tilknytning. Til samanlikning har Nordisk Råd fungert som ei laus samankopling av sjølvstendige nasjonar.

Herskarane i Gardariket var vikingar som gjekk over til kristendomen og den verka også til å holde folk saman i fred og dette fekk stor betydning for at Norden vart kristna.

Nidaros hadde ein tradisjon av å fungere som ein hovudstad i eit landområde utan eksakte grenser, midt i Skandinavia og med slike lause forbindelser heilt ned Gardariket. Nokre vil endåtil kalle det hovudstad for Skandinavia med Gardariket. Dette er nok mest spekulasjonar og den var langt ifrå hovudstad i noko imperium, men eg tenker meg Nidaros som eit knutepunkt mellom handelsvegar til samanlikning med Novgorod. Det kan vere vel vert å prøve å fornye ein slik Nidaros-politikk, med Trondheim og Kiev som vennskapsbyar.

Biletet.

I bakgrunnen til venstre i bildet ser vi Vest-Kapp, det er der kysten bøyer av mellom Bergen og Trondheim. Til høgre er dei sørlegaste øyane på Sunnmøre. Kystlinja frå Vest-Kapp nordover til Trøndelag vert kalla Møre, så Møre-jarl hadde i si tid oppgava med å verne dette området. I Trøndelag var det Lade-jarl som regjerte.

Møre-jarl og Lade-jarl.

Harald Hårfagre fekk støtte frå mange jarlar i slaget ved Hafrsfjord på slutten av 800-talet. Av dei var Ragnvald Mørejarl og Håkon Grotjardson Ladejarl svært så viktige. Ragnavald Jarl vart far til jarlar på Orkenøyane og Gangerolf (Rolon), som vart herskar i Normandi. Harald Hårfagre sette inn jarlar i fylka, men to av sønene hans var missnøgde med at dei enno ikkje hadde fått rike, så dei drap Ragnvald jarl. Ein av sønene til Harald heitte Eirik, han tok over makta med vold mot både brødre og jarlar og vart derfor kalla Eirik Blodøks. Håkon Sigurdson Ladejarl fekk hjelp av danskekongen Harald Blåtann, til å fordrive Eirik-sønene som hadde drepe far hans. I følgje somme kjelder kom den tysk-romerske keisaren med ei hær mot Danmark og Olav Trygvason var med nordorver frå Gardariket. Håkon jarl var med Danskekongen, først klarde dei å stå imot, men sidan tapte dei og både han og Danske-kongen vart kristna med makt. Det ser ut til at dette måtte vere ein gang mellom 982 og 984 (Dette har eg frå engelsk wickipedia, elles viser eg til snl.no ) Men når Håkon kom attende til Trøndelag, vende han attende til den gamle religionen. Det vart det brot mellom Håkon jarl og Harald Blåtann, for Håkon hadde vorte for eigenrådige, så danskekongen Sven Tjugeskjegg (son til Blåtann) sende ein flåte mot han, men dei tapte i slage ved Hjørungavåg på Sunnmøre, kring 986.

Bilete: slaget ved Hjørungavåg.

Bilete: Håkon Sigurdson ladejarl.

Håkon ser nokså betenkt ut på bildet. Ja, for der var då dei som prøvde å utbreie kristendomen med makt. Sidan veit vi godt korleis det gjekk. Folket vart kristna fordi dei fekk greie på kva kristendom var for noko. Det fekk også betydning for den politiske makta. Kristendomen verka til å samle folk og resulterte dermed i samling av eit større Noreg. Kristendomen ivaretek folkets interesser og det ventar vi vel at ein jarl, småkonge og storkonge også skal gjere. Men vi må vere på vakt om det verkeleg verkar slik, det har vorte tydeleg i denne siste tida. Det er hendsikta med denne heimesida, som om eg skulle vere ein møre-jarl, så eg kan kalle meg Sivert Mørejarl. Det vert både ved å skrive historie, heilt ifrå Ragnvald Jarl og det vert å ta opp viktige aktuelle saker.

Nidaros-Gardarike-politikk.

Det høyrest rimeleg ut at varjagar kjem av væringar og altså frå norskekysten og Island. Og at Nidaros fungerte som ein hovudstad, med vennskapelege forbindelsar til Gardariket, også gjennom Svealand, så svenskane var med på det sjølv om Sverige ikkje var samla til eitt rike. Dei måtte likevel ha eit så pass ordna samfunn at vikingane kunne mønstre på og av på Svenskekysten, slik som i Rotslagen, kanskje før området fekk det namnet.

Når Astrid Eiriksdottir var gravid, rømde ho frå dei som drap mannen. Der er mange kjelder om kvar ho rømde, men engelske wickipedia tek med ei som er rekna for usikker, at ho rømde til foreldra i Oppland, så rømde ho vidare med son sin til Sverige og gjennom ei farefull ferd kom dei til Gardariket, der dei vart vel mottekne. Sjølv om dette ikkje er heilt påliteleg, kan vi konkludere med at kjeldene rekna dette for ei sannsynleg men farefull ferd. Korleis klarde dei det, korleis kunne det verte arrangert? Ved hjelp av slekta.

Men sidan har Olav Tryggvason vorte rekna for grunnleggaren av Nidaros. Olav Haraldson prøvde å samle Noreg med kristendomen og vart gjort til konge i Nidaros og fekk støtte på Austlandet også, så han samla eit større rike enn tidlegare. Men han fekk mange mot seg og rømde til Sverige og Gardariket. ( https://snl.no/Olav_Tryggvason).

Sidan kom han attende og prøvde å samle riket igjen, men no tok han vegen over fjellet, for å unngå den danske flåten i Øresund.  https://en.wikipedia.org/wiki/Olaf_II_of_Norway 

Sjølv om han fall på Stiklestad, fekk dette stor betydning for Norge.

Så sveane var med på å arrangere slike reiser for varjagane, sikkert fordi dei for på slike reiser sjølve også.

Korleis hadde det vore med ein ny Nidaros-Gardarike-politikk?

Satire:

Det går no rykte om ein konsultasjons-konferanse i Trondheim for å gjere Nidaros til hovudstad. Fyrst skal det vere synfaring på Stiklestad. Trond-Heim Gisse er visst ein initiativtakarane.

Etterpå vert det oktoberfest som skal gå over fleire dagar. Nokre vil starte oktoberfesten med det same, men heldigvis vart dei minna om at vi fekk pietismen frå Tyskland først og pietistane starta skulegang og fråhaldsrørsle så vi skulle verte modne, sjølvstendige og ansvarlege nok til å styre oss sjølve, så vi kunne få nasjonalt sjølvstende.

Der kjem ein delegasjon med Nordlandsbana og ein med Dovrebana. At dei vel toget har visst noko med miljøvern å gjere og så kjem dei med krav om at toga skal verte meir presise. Dei har med seg eit opplegg for å sjekke rutetidene, det vert kalla rutenisering. Dei har med seg svære nistepakkar og lagar mat-selskap på toget i russisk stil, der det vert servert vodka, så pass det vert skikkeleg rusifisering. Slik vil dei halde fram under konferansen også, for å sette sitt preg på den i konkurranse med oktoberfest-stilen. Men tett før dei kjem til Trondheim vert det vilt kaos, for somme meinar siste stoppestaden er Stikklestad, somme meiner det er Nidaros og andre meiner det er hovudstaden i Rutenia, men dei hugsa ikkje kva den heitte, om det var Kiev, Novgorod, Moskva eller noko anna.

Der kjem konvoyar med fiskebåtar og lystbåtar frå Mørekysten og lengre sør på Vestlandet og heilt ifrå Finnmark. Dei sit i messa og spelar kort og drikk øl og whisky, whiskyen kamuflerer dei gjerne som irish coffee. Og så har dei med seg martini, planen er å tynne ut vodkaen med martini, så ikkje gildet skal verte vulgært, men heller nyte livet med fransk stil. Opplegget ligg opplagt i korta og i drammen, å sette James Bond på saka, for å prøve å finne ut kvar det vart av det sunne bondevitet og den akademiske forstanden.